Kıbrıscık yöresinde halk tüm ihtiyaçlarını kendi emeği ile karşılardı. Giyim malzemelerinden ev eşyasına kadar pek çok ihtiyaç kadınların
el emeği sonucu yapılırdı. Yöresel tezgahlarda kıl ve yün ipliklerden giyim eşyaları, torba, heybe, yastık ve kilim dokunurdu. El örgüsü tek
ve beş şişle yapılır, çorap, hırka ve kazaklar örülürdü. Günümüzde azalmakta olan yöresel el sanatlarımız aşağıda açıklanmıştır.
1- TORBA
Yöresel tezgahlarda dokunur. Koyunlardan elde edilen yün fengere (iğ) denilen aletlerle ipe dönüştürülür. Bu ipler
tabiattan elde edilen kök boyalarla boyanır. Boyanan iplikler çıkrık denilen
aletlerde bükülür. Bükülen ipliklerin çözümü ve direk denilen tezgaha yerleştirilmesinden sonra kirkit denilen aletle
dokunur. Atılan motif ilmiklerinin fazlası makasla kesilir. Hazırlanan dokuma
tek gözlü olarak dikilir.
Bir kişinin beş günde yapabildiği torba, ilçe ve köylerinde omuz çantası gibi
kullanılmaktadır. Torba motiflerinin isimleri ise şunlardır: zilli, altuntas, dokuzgöbek, koçboynuzu, esiranyüzü,
pıtırak, karnıyank vb.
2- HEYBE
Torba gibi direk denilen tezgahlarda dokunur. Malzemeleri aynıdır. Bir metre
uzunluğunda iki gözlüdür. Hayvanlarda yük taşımak için kullanılır. Ayrıca
düğün, nişan, söz kesme gibi günlerde hediyelik eşyaların taşınmasında
kullanılmaktadır. Torbalarda görülen aynı motifler heybede de işlenir. Bir kişi
tarafından bir haftada yapılabilmektedir.
3- YASTIK
Torbada kullanılan malzemelerle direklerde dokunur. Evlerde sedir (seki) üzerinde
duvara gelen bölümlere konur. Önü çeşitli desenlerde, arka yüzü ise siyah ve
düzdür. İçine yün, pamuk ve bez parçaları doldurulur. Motifleri torbalarda
kullanılan motiflerdir.
4- KİLİM
Yün, tiftik, ip, eski çamaşırlardan kesilen ipe dönüştürülen bez parçaları ile dokunan çeşitleri
vardır. Evlerde sedirlere ve oda ortalarına serilir. Bez dokumalar, yolaklı
desenlerden oluşmaktadır. Bir kişi tarafından 15-20 günde dokunur. Torba için
kullanılan ipliklerle direk denilen tezgahlarda dokunur. Namaz kılmak için de kullanılanları ve güzel motifleri vardır.
Namazla adı verilenler günümüzde genellikle el işlemesi ile yapılmaktadır. Yörede dokunan motif isimleri; toplu namazla
ve elli namazladır.
5 - ÇUL VE ÇUVAL
Beyaz ve siyah ipliklerden dokunur. Dokuma tezgahlarında siyah beyaz
yolaklı olarak dokunan dokumalar çul olarak kullanılır. Üzerinde renkli yün
ipliklerle küçük desenler verilebilmektedir. Çullardan torba gibi dikilerek
kullanılanına çuval, çok büyük olanına ise harar adı verilir. Çullar hasat sonu
yıkanarak temizlenen buğdayları kurutmak için kullanıldığı gibi, oda
ortalarında kilim gibi de kullanılmaktadır. Çuvallar ise buğday, un, vb. ile eşya
taşımakta kullanılmaktadır. Bir kişi tarafından 5 - 6 gün içinde dokunabilir.
|